redactie.hz@persgroep.nl
twitter.com/HetZuidenB
facebook.com/HetZuidenBarendrecht
Roelof Roomer (Historische Vereniging), kerkrentmeester Simon Hoek en Ton Blinde (Historische Vereniging) bij het model van de Optische Telegraaf van Lipkens. (Foto: )
Optische telegraaf 'sierde' torenspits
Ingezonden
Berichten versturen kon in de negentiende eeuw razendsnel met de Optische Telegraaf van Lipkens. Ook de torenspits van de Dorpskerk van Barendrecht speelde daarin een belangrijke rol. Later werd dit stukje geschiedenis volkomen vergeten. Tijdens de Open Monumentendag, op zaterdag 8 september, staat in de kerk een werkend model van de Optische Telegraaf.
Barendrecht - In 1830 raakte Nederland in oorlog met de opstandige Belgen. Vanuit Den Haag moesten snel berichten worden verzonden naar het leger in Brabant. Ingenieur Lipkens ontwierp hiervoor een systeem met drie horizontale palen waaraan zes draaibare ronde schijven waren bevestigd. Met deze 'Optische Telegraaf' konden 24975 verschillende getallen en letters worden doorgeseind.
De seintoestellen werden geplaatst op hoge gebouwen. In deze omgeving werd de boodschap doorgegeven van de Wester Nieuwe Hoofdpoort (in de buurt van de tegenwoordige Erasmusbrug) in Rotterdam naar de kerktoren van Barendrecht en van daar naar de kerktoren van Puttershoek. Een boodschap was in 25 minuten van Den Haag in Breda.
Ton Blinde van de Historische Vereniging Barendrecht werd door zijn zwager gewezen op een boekje van de TU Delft, waarin de kerktoren van Barendrecht werd genoemd als de plaats van een tussenstation van de Optische Telegraaf. Dat was nieuw voor hem. Navraag bij kerkrentmeester Simon Hoek leerde dat ook hij hier nooit van had gehoord. Er staat ook niets over in het lijvige jubileumboek van de Dorpskerk, dat in 2012 verscheen.
Hoek en Blinde gingen op onderzoek uit in de torenspits. Tot hun verrassing ontdekten ze sporen van een constructie voor het seintoestel. Plankjes waarvan niemand begreep waar ze voor dienden, hoorden bij de Optische Telegraaf. Een platformpje in de torenspits was een zitplaats voor de mannen die het toestel bedienden.
Ton Blinde zocht in archieven naar meer informatie. Hij vond de namen van twee mannen die de Optische Telegraaf in Barendrecht hebben bediend: J. Biesbroek en D. Slaman. De eerste heeft zijn naam gegraveerd in de torenspits. De tweede kwam niet verder dan de letters 'Sla'. Slaman heeft in deze tijd een kind laten dopen in de Dorpskerk.
Gaten voor de Optische Telegraaf zijn bij de restauratie van de kerk in de jaren zestig dichtgemaakt. Aan de binnenkant van de toren zijn de sporen ervan nog te zien. Het gat waardoor op feestdagen de vlag wordt uitgestoken, is destijds gebruikt voor de Optische Telegraaf.
